คนเรามีสีผิวที่ต่างกันสาเหตุมาจาก “ยีน” ของเรา รวมไปถึงสิ่งที่เรียกว่า “เมลานิน” ที่ทำให้มนุษย์มีสีผิวที่แตกต่างกันออกไป เช่น สีเบจ สีแทน และสีน้ำตาล ฯลฯ และนอกจากเมลานินมีส่วนสร้างเม็ดสีผิว เมลานินช่วยปกป้องรังสี UV จากแสงแดด ดูดซับแสงแดดที่มีความเข้มในระดับ UV ได้ด้วย วัตสันเลยอยากชวนเพื่อน ๆ มาทำความรู้จักกับเมลานินกันให้มากขึ้น
เมลานิน คืออะไร
เมลานิน (Melanin) คือ เม็ดสีที่สร้างจากเซลล์ผิวหนังที่เรียกว่า เมลาโนไซต์ (melanocyte) เป็นสารสีที่มีน้ำหนักโมเลกุลสูง โดยมีสีน้ำตาลแดงไปจนถึงสีดำ มักจะพบในสิ่งมีชีวิต และเมลานินยังเป็นสารสีที่ผิวหนัง ตา และเส้นผม ถูกสังเคราะห์มาจากกรดแอมิโนไทโรซีนในเมลาโนไซต์ก่อนส่งมายังชั้นผิวหนัง เมลานินเลยเป็นหนึ่งในสิ่งที่กำหนดสีผิวที่ต่างกันของคนเรา นอกเหนือจากเชื้อชาติและสภาพแวดล้อมด้วย
เมลานินมีกี่ชนิด
เมลานินสามารถแบ่งออกหลัก ๆ เป็น 3 ชนิดได้แก่
ยูเมลานิน (Eumelanin)
ยูเมลานิน สารที่มีไนโตรเจนเป็นส่วนประกอบ มีลักษณะเป็นสีดำ โดยทั่วไปจะพบในรูปแบบสารมีสีที่อยู่ในผิวหนังมนุษย์ เช่น เส้นผม ขนตามร่างกาย และเซลล์ผิวหนัง สามารถเกิดได้ทั้งในคนและสัตว์ เช่น เส้นผมสีดำในคน ขนนกสีดำ รวมถึงน้ำหมึกสีดำของปลาหมึก เป็นต้น ซึ่งจะแบ่งยูเมลานินได้อีก 2 แบบ ได้แก่
- ยูเมลานินสีดำ จะให้สีดำเมื่อมีเม็ดสีนี้มาก และให้สีเทาถ้ามีปริมาณน้อย
- ยูเมลานินสีน้ำตาล จะทำให้เส้นผมมีสีน้ำตาลเมื่อมีปริมาณมาก แต่ถ้าน้อยจะเป็นสีน้ำตาลอ่อนหรือสีบรอนด์ จะพบได้มากในชาวยุโรป
ฟีโอเมลาโนโซม (Pheomelanosome)
ฟีโอเมลาโนโซม สารที่มีไนโตรเจน และซัลเฟอร์เป็นส่วนประกอบ มีลักษณะกลม มีการเกาะตัวกันเป็นกลุ่มตั้งแต่ 2-10 ถุง มีการสลายตัวที่เร็ว และมีรงควัตถุ “สีขาว” ประกอบด้วยสารหลักอย่างแคโรทีนอยด์ (Carotenoid) ซึ่งมีสีโทนส้มแดง และเราสามารถเห็นได้อย่างชัดเจนใน เส้นผม ขน หรือกระบริเวณผิวหนัง เป็นต้น
นิวโรเมลานิน (NM)
นอกจากเมลานินที่ควบคุมสีที่มองเห็น ยังมีเมลานินอยู่อีกหนึ่งประเภท ในขณะที่ยูเมลานิน และฟีโอเมลานินควบคุมสีของสิ่งที่เรามองเห็น เช่น ผิวหนัง เส้นผม และดวงตา นิวโรเมลานินจะทำหน้าที่ควบคุมสีของเซลล์ประสาทของเรา
เมลานิน จะอยู่ส่วนใดของร่างกาย
เราสามารถพบเมลานินได้ตามร่างกาย ในส่วนของผิวหนังและเม็ดเลือด ซึ่งเมลานินจะไหลผ่านเข้าไปในระบบประสาท เข้าไปทำหน้าที่เป็นส่วนช่วยปกป้องผิวจากรังสี UV กำหนดสีผิว ผม และสีตา เป็นต้น
เมลานินมีหน้าที่อะไร ส่งผลอย่างไรกับผิวของเรา
เมลานิน เป็นเม็ดสีที่สร้างจากเซลล์ผิวหนังที่เรียกว่า เมลาโนไซต์ (melanocyte) มีหน้าที่กำหนดสีผิว ผม และสีตา ส่งผลให้สีผิว ผม และสีตาที่มีความแตกต่างกัน เนื่องจากปริมาณเมลานินที่เมลาโนไซต์เหล่านี้ผลิตขึ้นนั้นแตกต่างกัน ทำให้ในคนที่มีเมลานินมากจะมีผิว ดวงตา และผมสีเข้มกว่าคนที่มีเมลานินน้อย นอกจากนี้ และคนที่เกิดมามีเมลาโนไซต์เป็นกลุ่มจะมีฝ้า กระ เกิดขึ้นได้ด้วย
นอกจากนั้นเมลานินยังมีบทบาทในการช่วยปกป้องรังสี UV จากแสงแดด เมลานินจะอยู่ในเมลาโนโซมขนาดใหญ่ สามารถดูดซับแสงแดดที่มีความเข้มในระดับรังสี UV ได้ แต่ในกรณีที่มีความผิดปกติของเม็ดสี เช่น โรคจากพันธุกรรม การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน หรือการขาดวิตามิน อาจก่อให้เกิดอาการต่าง ๆ ตามมา เช่น ชั้นผิวหนังกำพร้ามีความผิดปกติ ความผิดปกติจากการเพิ่มจำนวนของเซลล์เมลาโนไซด์ รวมถึงโรคผื่นผิวหนังอักเสบ เป็นต้น
สาเหตุที่ทำให้การผลิตเม็ดสีเมลานินผิดปกติ
การผลิตเม็ดสีเมลานินผิดปกติเกิดขึ้นได้จากปัจจัยหลายอย่าง ที่ส่งผลต่อการสร้างเม็ดสีเมลานิน ได้แก่
- พันธุกรรม
- การเปลี่ยนแปลงของระดับฮอร์โมน
- รังสียูวีจากแสงแดด ทำให้เม็ดสีเมลานินทำงานผิดปกติ ซึ่งจะเพิ่มโอกาสให้เกิดจุดด่างดำ ฝ้า หรือกระในชั้นผิว
- การเกิดจุดด่างดำจากรอยสิว หรือการบาดเจ็บของผิวบริเวณนั้น ๆ ทำให้การทำงานของเมลานินไม่สมบูรณ์เนื่องจากโครงสร้างผิวมีการเปลี่ยนแปลง
- เครื่องสำอางที่ใส่สารอันตราย ไม่ได้คุณภาพมาตรฐาน
- ความผิดปกติของเม็ดสีเมลานินที่ผิว เป็นสัญญาณที่แสดงให้เห็นความผิดปกติทางผิวหนังที่เกิดขึ้น และอาจนำไปสู่ปัญหาที่ร้ายแรงต่อไปได้
เมลานิน จะมีผลต่อสีผิวคนเราอย่างไร ป้องกันและดูแลรักษาอย่างไร
เมลานินช่วยปกป้องรังสี UV จากแสงแดด ดูดซับแสงแดดที่มีความเข้มในระดับ UV ได้ แต่หากเกิดความผิดปกติของเม็ดสีเมลานิน เช่น โรคจากพันธุกรรม ฮอร์โมนเปลี่ยนแปลง การโดนแสงแดดจัด หรือขาดวิตามินก็อาจก่อให้เกิดอาการต่าง ๆ ตามมา เช่น ชั้นผิวหนังกำพร้ามีความผิดปกติ
โดยเฉพาะแสงแดด และรังสี UV ที่เป็นตัวกระตุ้นทำให้เม็ดสีเมลานินถูกผลิตเพิ่มมากขึ้น และอาจก่อให้เกิดความผิดปกติได้ ดังนั้นวิธีลดเม็ดสีเมลานินที่ดี จึงควรหลีกเลี่ยงแสงแดดด้วยการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์กันแดดเพื่อปกป้องผิวหน้า ซึ่งควรมีค่า SPF 15 ขึ้นไป รวมไปถึงการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์อย่างผักผลไม้ วิตามินเอ ซี ดี และอี ในปริมาณที่พอเหมาะกับกระบวนการสังเคราะห์ และหันมาปกป้องพร้อมบำรุงฟื้นฟูผิวด้วยผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสมด้วย
มีโรคที่เกี่ยวกับการผลิตเมลานินมั้ย?
อย่างที่บอกไปว่าหากเกิดความผิดปกติของเม็ดสีเมลานิน เช่น โรคจากพันธุกรรม ฮอร์โมนเปลี่ยนแปลง การโดนแสงแดดจัด หรือขาดวิตามินก็อาจก่อให้เกิดอาการต่าง ๆ ตามมา รวมไปถึงการขาดเมลานิน อาจจะส่งผลให้เกิดโรคผิวหนัง และปัญหาสุขภาพต่าง ๆ ดังนี้
โรคด่างขาว
โรคที่ทำให้ผิวสูญเสียสีไป ทำให้เกิดรอยด่างขาว เกิดขึ้นเมื่อระบบภูมิคุ้มกันทำลายเซลล์ที่สร้างเม็ดสีเมลานิน และโรคด่างขาวสามารถส่งผลต่อคนทุกเชื้อชาติ แต่มักสังเกตเห็นได้ชัดเจนในผู้ที่มีผิวสีเข้ม
โรคผิวเผือก
โรคที่เกิดขึ้นในคนที่มีเมลานินน้อยมาก ส่งผลให้เกิดความผิดปกตินี้ขึ้น คนที่เป็นโรคผิวเผือกจะมีผิวซีด ผมขาว และตาสีฟ้า นอกจากนี้ยังมีความเสี่ยงต่อการสูญเสียการมองเห็นและความเสียหายจากแสงแดดเพิ่มขึ้นอีกด้วย
ฝ้า
ลักษณะจะมีรอยปื้นสีน้ำตาล หรือสีน้ำเงินเทาที่ใบหน้าหรือแขน ซึ่งอาจเกิดจากฮอร์โมน แสงแดด หรือยาคุมกำเนิด
การสูญเสียเม็ดสีเมลานินหลังจากผิวหนังได้รับความเสียหาย
หากผิวหนังเกิดการติดเชื้อ ไหม้ หรือพุพอง ร่างกายของเราอาจไม่สามารถทดแทนเม็ดสีเมลานินในบริเวณที่ได้รับความเสียหายได้
การสูญเสียการได้ยิน
เนื่องจากเมลานินพบในสไตรอาวาสคาลิสของหูชั้นใน จึงมีความเกี่ยวข้องกับการสูญเสียการได้ยิน ในคนที่มีเมลานินน้อยเกินไปจะมีความเสี่ยงต่อปัญหาการได้ยินสูงกว่า
โรคพาร์กินสัน
โดยปกติแล้วเมลานินในสมองจะเพิ่มขึ้นตามอายุ แต่ในผู้ป่วยโรคพาร์กินสัน เซลล์สมองในสารสีดำจะตายลง ส่งผลให้เมลานินในสมองจะลดลง
มีเมลานินมากเกินไปเป็นไปได้ไหม?
เมลานิน ตามธรรมชาติที่ร่างกายสร้างขึ้นมา ไม่ได้อันตรายหรือสร้างผลกระทบที่เสียหายต่อร่างกาย สำหรับในบางคนมีสร้างเมลานินมากเกินไป ที่เรียกว่าภาวะเม็ดสีเกินปกติ แต่ก็ไม่ได้เป็นอันตรายอะไร แต่ในคนมีเมลานินมากเกินไปมักจะมีรอยคล้ำบนผิวหนังที่เข้มกว่าผิวหนังโดยรอบเท่านั้นเอง รวมไปถึงเมื่อมีปัจจัยมากระตุ้นอาจจะให้เกิดความผิดปกติ ทั้งฝ้า กระ จุดด่างดำ และความไม่สม่ำเสมอของสีผิวขึ้นได้ จึงควรมีป้องกันอย่างถูกต้องและเหมาะสม เพื่อดูแลสภาพผิวให้มีความแข็งแรงจากภายใน
อาหารที่ช่วยบำรุงเมลานิน
อาหารที่มีส่วนผสมทองแดง จะช่วยสร้างเม็ดสีเมลานินให้แก่ร่างกาย อาหารกลุ่มนี้ ได้แก่ ตับจากสัตว์ เห็ดบางชนิด และอัลมอนด์ อาหารที่มีประโยชน์ต่อสุขภาพที่ เช่น ผัก ผลไม้ และธัญพืชไม่ขัดสี การรับประทานสารอาหารเหล่านี้จะช่วยลดการอักเสบ และให้วิตามินและแร่ธาตุที่เพียงพอต่อการผลิตเมลานิน
นอกจากนั้นควรเลี่ยงงการรับประทานอาหารที่มีไขมันและน้ำตาลสูง อาหารรสจัดและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ เนื่องจากอาหารประเภทนี้จะไปกระตุ้นให้เกิดการระคายเคืองและทำให้ผิวมีการสร้างเม็ดสีเมลานินที่ชัดมากขึ้น
ส่วนใครที่มีปัญหาในการทานอาหาร อยากเพิ่มเติมสารอาหารในส่วนที่ขาด เพื่อช่วยส่งเสริมหรือบำรุงให้เมลานินทำหน้าที่ได้ดียิ่งขึ้น ลองเลือกเป็นอาหารเสริมเหล่านี้กันได้
Dr.pong ดอกเตอร์พงศ์ แอสตาแซนธิน
ช่วยเรื่องต้านอนุมูลอิสระ, ลดเลือนริ้วรอย คงความชุ่มชื้นของผิว, บำรุงดวงตา, เสริมภูมิคุ้มกัน ช่วยเพิ่มคุณสมบัติอื่นในการบำรุงผิวและช่วยเรื่องการดูดซึม
Swisse สวิสเซ แอสต้าแซนธิน + กลูต้า
ช่วยขับสารพิษที่ทำลายคุณภาพการทำงานของเซลล์ต่าง ๆ ต้นเหตุของการเกิดเม็ดสีคล้ำออกจากเซลล์ ลดเลือนจุดด่างดำ ให้ผิวที่ดูขาวกระจ่างใสและเปล่งประกาย
วิสทร้า-แอสตาแซนธิน
ช่วยชะลอวัย ปกป้องริ้วรอย ลดความอ่อนล้า และลดความเสื่อมของดวงตา ลดอาการอ่อนล้าจากการออกกำลังกาย ดูแลสุขภาพหัวใจ มีส่วนช่วยเพิ่มไขมันดี (HDL)
FAQ (คำถามที่พบบ่อย)
เมลานินและเมลาโทนินคือสิ่งเดียวกันหรือไม่?
ถึงแม้ว่าเมลานิน และเมลาโทนินจะมีความคล้ายกัน แต่สารทั้ง 2 มีความแตกต่างกันอย่างมาก รวมไปถึงทำหน้าที่แตกต่างกันด้วย เมลานินจะเป็นเม็ดสีที่ควบคุมสีผิว ส่วนเมลาโทนิน เป็นฮอร์โมนที่ควบคุมวงจรการตื่นและการหลับของเรา
เมลานินทำให้เกิดการขาดวิตามินดีหรือไม่?
ผู้เชี่ยวชาญบางคนเชื่อว่า ในคนที่มีผิวคล้ำมีแนวโน้มที่จะขาดวิตามินดีมากกว่าผู้ที่มีผิวขาว เนื่องจากเมลานินส่วนเกินจะดูดซับรังสี UV ซึ่งเป็นตัวการสังเคราะห์วิตามินดี และถึงแม้ว่าจะมีการศึกษาวิจัยที่สนับสนุนข้ออ้างนี้ แต่ก็จำเป็นจะต้องมีการวิจัยเพิ่มเติมในด้านนี้ต่อไปด้วย จึงยังไม่มีข้อสรุปแน่ชัดว่าเมลานินทำให้เกิดการขาดวิตามินดีหรือไม่
ทำความรู้จักกับ “เมลานิน” เม็ดสีที่มีหน้าที่กำหนดสีผิว ผม และสีตาของเราไปแล้ว และได้รู้มาว่าถ้าเกิดเมลานินเกิดความผิดปกติ อาจจะทำให้เกิกปัญหาผิวต่าง ๆ ตามมา โดยเฉพาะในเรื่องของฝ้า กระ จึงควรปกป้องผิวให้ห่างจากสิ่งกระตุ้น อย่าง รังสี UV ด้วยการทาครีมกันแดดเป็นประจำทุกวันด้วย
ข้อมูลอ้างอิง
https://my.clevelandclinic.org/health/body/22615-melanin
คลิกอ่านคอนเท้นอื่นๆที่น่าสนใจ
- อาหารอะไรที่ลดสิว ช่วยให้สิวหาย หน้าใสจริงเหรอ – เรามีคำตอบ
- น้ำหอมกลิ่นแป้งเด็ก หอมละมุน น่าทะนุถนอม ได้ฟีลเป็นเด็กอีกครั้ง!
- แปรงแต่งหน้ายี่ห้อไหนดี ขนนุ่ม คงทน จับสีดี
- วิธีติดขนตาปลอมง่าย ๆ เป็นธรรมชาติ มือใหม่ก็ทำตามได้ไม่ยาก
- คลีนซิ่งใช้ตอนไหน? เคล็ดลับใช้คลีนซิ่งทำความสะอาดผิวหน้าให้สะอาดหมดจด
